Monsoon to arrive नैऋत्य मान्सूनने (Southwest Monsoon) अंदमान आणि निकोबार बेटे व्यापून पुढे सरकत असतानाच, महाराष्ट्रातही (Maharashtra) पूर्व-मान्सून पावसाने (Pre-Monsoon Rain) जोर पकडला आहे. १५ मे रोजी रात्री आणि १६ मे रोजी राज्यात अनेक ठिकाणी मेघगर्जनेसह जोरदार पावसाचा अंदाज असून, भारतीय हवामान विभागाने (IMD) बहुतांश जिल्ह्यांसाठी ‘येलो अलर्ट’ (Yellow Alert) जारी केला आहे.

मान्सूनची सद्यस्थिती आणि प्रगती

१५ मे रोजी मान्सूनने अंदमान समुद्राचा (Andaman Sea) काही भाग, अंदमान बेटांचा (Andaman Islands) काही भाग, दक्षिण-पूर्व बंगालचा उपसागर (Bay of Bengal) आणि श्रीलंकेच्या (Sri Lanka) दक्षिणेकडील भाग व्यापला आहे. अरबी समुद्राच्या (Arabian Sea) दक्षिण-पूर्व भागातही मान्सून दाखल झाला आहे. हवामान शास्त्रज्ञांच्या अंदाजानुसार, येत्या दोन ते तीन दिवसांत मान्सून अरबी समुद्राचा आणखी काही भाग, श्रीलंका, संपूर्ण बंगालचा उपसागर, अंदमान बेटे आणि अंदमान समुद्र व्यापून पुढे सरकेल.

यंदा मान्सून केरळमध्ये (Kerala) वेळेपूर्वी दाखल होण्याची शक्यता असून, त्यानंतर तो वेगाने पुढे सरकण्याचा अंदाज आहे. तथापि, महाराष्ट्रात मान्सूनच्या आगमनाची निश्चित तारीख अद्याप स्पष्ट झालेली नाही. शेतकऱ्यांनी (Farmers) पुरेसा पाऊस झाल्याशिवाय आणि पाण्याची उपलब्धता असल्याशिवाय पेरणीची (Sowing Advisory) घाई करू नये, असा सल्ला देण्यात आला आहे.

राज्यातील कालची पर्जन्यमान आणि तापमान स्थिती

१४ मे रोजी सकाळी साडेआठपर्यंतच्या नोंदीनुसार, नाशिक, अहिल्यानगर, पुणे, सातारा, कोल्हापूरच्या पश्चिम घाटमाथ्यावर चांगला पाऊस झाला. कोकण किनारपट्टीवरही (Konkan Coast) बऱ्यापैकी पावसाची नोंद झाली. धुळे, नंदुरबार, मराठवाड्यातील (Marathwada) बीड, परभणी, लातूर, नांदेड आणि विदर्भातील (Vidarbha) अकोला, बुलढाणा, अमरावती, वर्धा, यवतमाळ, चंद्रपूर, नागपूरच्या काही भागांत पावसाने हजेरी लावली.

काल राज्यात सर्वाधिक तापमान नागपूर आणि अमरावती येथे ४१ अंश सेल्सिअस नोंदवले गेले. वर्धा (४०.९°C) आणि अकोला (४०.६°C) येथेही तापमान ४० अंशांवर होते. विदर्भात रात्री उशिरा ते पहाटे पाऊस पडत असल्याने दिवसा तापमान वाढलेले दिसून येत आहे. मध्य महाराष्ट्र (Madhya Maharashtra) आणि मराठवाड्यात पावसामुळे तापमानात घट झाली आहे.

आज रात्रीचा पावसाचा जिल्हानिहाय आणि तालुकास्तरीय अंदाज

बंगालच्या उपसागरावरून येणाऱ्या बाष्पयुक्त वाऱ्यांमुळे राज्यात, विशेषतः मध्य महाराष्ट्राच्या पश्चिम भागात, पावसाचे ढग (Rain Clouds) दाटले आहेत. १५ मे रोजी रात्री नाशिक, धुळे, नंदुरबार, जळगाव, छत्रपती संभाजीनगर, बुलढाणा, अकोला, वाशिम, हिंगोली, चंद्रपूर, गडचिरोली, सोलापूर, सांगली, सातारा, पुणे, ठाणे, रायगड, रत्नागिरी, सिंधुदुर्ग तसेच कर्नाटक सीमेवरील बेळगाव, विजापूर येथे पावसाचा अंदाज आहे.

तालुका पातळीवर (Taluka Level Forecast) विचार केल्यास, बारामती, फलटण, कोरेगाव (वाठार स्टेशन परिसर), पुणे जिल्ह्यातील मावळ, मुळशी, वेल्हे घाट परिसर, त्याला लागून असलेले पाली, रोहा, माणगाव, महाड, चिपळूण, कोल्हापूर-सांगलीतील विटा, शिराळा, वाळवा (पश्चिम भाग) येथे गडगडाटासह पाऊस अपेक्षित आहे. उत्तरेकडील कन्नड, फुलंब्री, खुलताबाद, चाळीसगाव, नाशिकमधील सुरगाणा, दिंडोरी, त्र्यंबकेश्वर, इगतपुरी, धुळे जिल्ह्यातील शिरपूर, बुलढाण्यातील मोताळा आणि हिंगोलीच्या उत्तर भागात पावसाचे ढग दाटले असून, तेथे पाऊस होण्याची शक्यता आहे.

उद्याचा पावसाचा सविस्तर अंदाज (१६ मे)

हवामान प्रारूपांनुसार (Weather Models), १६ मे रोजी राज्यात अनेक भागांत पावसाचा जोर अधिक राहण्याची शक्यता आहे. नाशिक, पुणे, सातारा, सांगली (काही भाग), सोलापूर, धाराशिव, छत्रपती संभाजीनगर, जालना, बीड, हिंगोली, नांदेड, लातूर या विस्तृत प्रदेशात मेघगर्जनेसह (Thunderstorms) मध्यम, तर काही ठिकाणी मुसळधार पावसाच्या (Heavy Rain) सरी कोसळू शकतात. हा पाऊस दुपारनंतर सक्रिय होऊन मध्यरात्रीपर्यंत काही ठिकाणी जोरदार सरी बरसवेल.

याव्यतिरिक्त कोल्हापूर, रत्नागिरी, रायगड, ठाणे, पालघर (पूर्व भाग), सिंधुदुर्ग (पूर्व भाग), धुळे, जळगाव, बुलढाणा, अकोला, वाशिम, यवतमाळ, चंद्रपूरच्या काही भागांत विखुरलेल्या स्वरूपात गडगडाट व मध्यम ते जोरदार पाऊस होऊ शकतो. अमरावती, वर्धा, चंद्रपूर, गडचिरोलीच्या काही भागांत हलका पाऊस, तर ठाणे, पालघर, रायगड, रत्नागिरीच्या मध्यवर्ती भागात तुरळक ठिकाणी हलका पाऊस अपेक्षित आहे. नागपूर, भंडारा, गोंदिया आणि मुंबई शहर (Mumbai City) व उपनगरात (Suburbs) स्थानिक ढग तयार झाल्यास हलका गडगडाट संभवतो.

हवामान विभागाचा ‘येलो अलर्ट’ (१६ आणि १७ मे)

१६ मे

भारतीय हवामान विभागाने (IMD) नंदुरबार, धुळे, नाशिक (पूर्व व पश्चिम), अहिल्यानगर, पुणे (पूर्व व पश्चिम), सातारा (पूर्व), सांगली, कोल्हापूर (पश्चिम), सोलापूर, बीड, धाराशिव, लातूर, तसेच ठाणे, रायगड, रत्नागिरी, सिंधुदुर्ग या जिल्ह्यांमध्ये वादळी वाऱ्यासह (Gusty Winds) पावसाचा ‘येलो अलर्ट’ दिला आहे. विदर्भातील बुलढाणा, अकोला, वाशिम, अमरावती, यवतमाळ, वर्धा, नागपूर, भंडारा, गोंदिया, गडचिरोली, चंद्रपूर जिल्ह्यांसाठीही प्रादेशिक हवामान केंद्राने (Regional Meteorological Centre, Nagpur) ‘येलो अलर्ट’ जारी केला आहे. पालघर, मुंबई, जळगाव, छत्रपती संभाजीनगर, जालना, परभणी, हिंगोली, नांदेड येथे हलक्या पावसाची शक्यता आहे.

१७ मे

बुलढाणा, अकोला, वाशिम, अमरावती, यवतमाळ, चंद्रपूर, गडचिरोली, गोंदिया, नागपूर, तसेच धाराशिव, नाशिक (पूर्व व पश्चिम), अहिल्यानगर, पुणे (पूर्व व पश्चिम), सातारा (पूर्व व पश्चिम), कोल्हापूर (पूर्व व पश्चिम), रायगड, रत्नागिरी, सिंधुदुर्ग या जिल्ह्यांमध्ये ‘येलो अलर्ट’ कायम राहील. उर्वरित जिल्ह्यांत हलक्या पावसाची शक्यता आहे.

तापमानाचा अंदाज

आज चंद्रपूरच्या काही भागांत कमाल तापमान ४२ अंश सेल्सिअसपर्यंत पोहोचू शकते. नागपूर, भंडारा, गोंदिया, गडचिरोली, उर्वरित चंद्रपूर, यवतमाळ, नांदेड येथे तापमान ४० ते ४२ अंश सेल्सिअस राहण्याचा अंदाज आहे. पश्चिम विदर्भ, मराठवाड्यातील काही जिल्हे आणि नंदुरबार येथे ३८ ते ४० अंश, तर उत्तर महाराष्ट्रातील काही भाग, छत्रपती संभाजीनगर, अहिल्यानगर, सोलापूर येथे ३६ ते ३८ अंश सेल्सिअस तापमान अपेक्षित आहे. मध्य महाराष्ट्र आणि कोकणात तापमान ३४ अंश सेल्सिअसच्या आसपास किंवा त्याहून कमी राहण्याची शक्यता आहे.

शेतकऱ्यांसाठी महत्त्वाचा सल्ला

पंजाबराव डख यांच्या अंदाजानुसार राज्यात १५ ते ३० मे दरम्यान मुसळधार पावसाची (Heavy Rainfall) शक्यता आहे. त्यामुळे शेतकऱ्यांनी शेतीची कामे लवकरात लवकर उरकून घ्यावीत, असे आवाहन करण्यात आले आहे. तसेच पावसाळा सुरू झाल्यावर, शेतकऱ्यांनी पुरेसा पाऊस झाल्याशिवाय आणि पाण्याची उपलब्धता असल्याशिवाय पेरणीची घाई करू नये, अशी सूचना करण्यात आली आहे.

शेतकऱ्यांसाठी ‘फार्मर युनिक आयडी’ (Farmer Unique ID) बंधनकारक करण्यात आले असून, ३१ मे पूर्वी १००% नोंदणीचे (AgriStack Portal) उद्दिष्ट ठेवण्यात आले आहे. यानंतर शासकीय योजनांचा लाभ घेण्यासाठी ही नोंदणी आवश्यक असेल.

राज्यातील नागरिकांना आणि शेतकऱ्यांना पावसाळ्याच्या सुरुवातीच्या काळात सतर्क राहण्याचा सल्ला देण्यात आला आहे. मेघगर्जना आणि विजांच्या कडकडाटासह पावसाची शक्यता असल्याने, लोकांनी खबरदारी घ्यावी.