husband and wife आर्थिक सुरक्षितता आणि नियमित उत्पन्न हे प्रत्येक कुटुंबासाठी महत्त्वाचे आहे. अनेक गुंतवणूकदार शेअर मार्केट, रिअल इस्टेट किंवा सोने-चांदी यासारख्या माध्यमांमध्ये आपल्या पैशांची गुंतवणूक करतात. परंतु अशा काही योजना आहेत ज्या सुरक्षित असून त्यामधून नियमित उत्पन्न मिळू शकते. आज आपण अशाच एका योजनेविषयी जाणून घेणार आहोत – पोस्ट ऑफिस मासिक उत्पन्न योजना (Post Office Monthly Income Scheme).

योजनेची वैशिष्ट्ये

पोस्ट ऑफिस मासिक उत्पन्न योजना (MIS) ही केंद्र सरकारच्या अखत्यारीत चालवली जाणारी एक विश्वासार्ह गुंतवणूक योजना आहे. या योजनेची प्रमुख वैशिष्ट्ये पुढीलप्रमाणे:

• सुरक्षित गुंतवणूक: केंद्र सरकारद्वारे संचालित असल्याने ही योजना बाजार चढ-उतारांपासून पूर्णतः सुरक्षित आहे.
• आकर्षक व्याजदर: सध्या या योजनेत 7.4% वार्षिक व्याज मिळते, जे इतर सुरक्षित गुंतवणूक पर्यायांच्या तुलनेत अधिक आहे.
• नियमित उत्पन्न: गुंतवणूक केलेल्या रकमेवर दरमहा व्याज खात्यात जमा होते.
• कालावधी: योजनेचा कालावधी 5 वर्षांचा असतो.

गुंतवणूक मर्यादा

या योजनेत गुंतवणुकीची मर्यादा खाते प्रकारानुसार निश्चित केली आहे:

• एकल खाते (Single Account): एका व्यक्तीच्या नावावर जास्तीत जास्त ₹9,00,000 पर्यंत गुंतवणूक करता येते.
• संयुक्त खाते (Joint Account): पती-पत्नी किंवा दोन प्रौढ व्यक्तींच्या नावावर संयुक्त खाते उघडल्यास ₹15,00,000 पर्यंत गुंतवणूक करता येते.

अपेक्षित मासिक उत्पन्न

7.4% वार्षिक व्याजदराच्या आधारे विविध गुंतवणूक रकमांवर मिळणारे मासिक उत्पन्न:

• ₹15,00,000 (संयुक्त खात्यासाठी कमाल मर्यादा): दरमहा ₹9,250
• ₹9,00,000 (एकल खात्यासाठी कमाल मर्यादा): दरमहा ₹5,550
• ₹6,00,000: दरमहा ₹3,700
• ₹3,00,000: दरमहा ₹1,850

या योजनेमुळे पती-पत्नीला एकत्रितपणे कमाल ₹9,250 प्रतिमहिना मिळू शकते, जे नियमित खर्चांसाठी मोठा आधार ठरू शकते.

कोणासाठी फायदेशीर?

ही योजना खालील व्यक्तींसाठी विशेष उपयुक्त ठरू शकते:

• निवृत्त व्यक्ती: ज्यांना नियमित पेन्शनसारखे उत्पन्न हवे आहे.
• गृहिणी: ज्यांना स्वतःचे स्वतंत्र उत्पन्न हवे आहे.
• सुरक्षित गुंतवणूक शोधणारे: ज्यांना कमी जोखीम असलेली गुंतवणूक हवी आहे.
• मध्यम वर्गीय कुटुंबे: ज्यांना अतिरिक्त नियमित उत्पन्नाची गरज आहे.

अर्ज कसा करावा?

पोस्ट ऑफिस मासिक उत्पन्न योजनेत गुंतवणूक करण्यासाठी खालील प्रक्रिया अनुसरावी:

1. जवळच्या पोस्ट ऑफिसला भेट द्या: तुमच्या जवळच्या पोस्ट ऑफिसमध्ये जाऊन अर्ज फॉर्म मिळवा.
2. अर्ज फॉर्म भरा: सर्व आवश्यक माहिती भरा.
3. आवश्यक कागदपत्रे जोडा: ओळखपत्र, पत्ता पुरावा, आणि आधार कार्ड सादर करा.
4. गुंतवणूक रक्कम जमा करा: डीडी, चेक किंवा रोख रक्कमेद्वारे गुंतवणूक रक्कम भरा.

ऑनलाईन पद्धत:

• इंडिया पोस्ट ऑफिसच्या अधिकृत वेबसाईटवर जाऊन ऑनलाईन अर्ज करू शकता.
• तुमच्या पोस्ट ऑफिस बचत खात्यातून (POSB) थेट गुंतवणूक करता येते.

आवश्यक कागदपत्रे

योजनेसाठी अर्ज करताना खालील कागदपत्रे आवश्यक असतात:

1. ओळखपत्र: आधार कार्ड, पॅन कार्ड, पासपोर्ट, मतदान ओळखपत्र यापैकी कोणतेही एक.
2. पत्ता पुरावा: रेशन कार्ड, वीज बिल, टेलिफोन बिल, इत्यादी.
3. दोन पासपोर्ट साईज फोटो: अर्जदाराचे अलीकडील फोटो.
4. आधार क्रमांक: केवायसी प्रक्रियेसाठी आधार क्रमांक आवश्यक आहे.
5. संयुक्त खात्यासाठी: दोन्ही अर्जदारांची वरील कागदपत्रे.

योजनेचे अन्य महत्त्वाचे नियम

1. कालावधीपूर्वी रक्कम काढणे: 5 वर्षांच्या कालावधीपूर्वी गुंतवणूक काढल्यास काही दंड आकारला जातो:
   • 1 वर्षापूर्वी: गुंतवणुकीच्या 2% रक्कम दंड म्हणून कापली जाते.
   • 1 ते 3 वर्षे: गुंतवणुकीच्या 1.5% रक्कम दंड म्हणून कापली जाते.
   • 3 ते 5 वर्षे: गुंतवणुकीच्या 1% रक्कम दंड म्हणून कापली जाते.
2. कर आकारणी: मासिक मिळणारे व्याज आयकर कायद्यानुसार करपात्र आहे. जर वार्षिक व्याज ₹40,000 (ज्येष्ठ नागरिकांसाठी ₹50,000) पेक्षा जास्त असेल तर त्यावर टीडीएस कापला जातो.
3. ट्रान्सफर सुविधा: एका पोस्ट ऑफिसमधून दुसऱ्या पोस्ट ऑफिसमध्ये खाते हस्तांतरित करण्याची सुविधा उपलब्ध आहे.
4. मॅच्युरिटी नंतर: 5 वर्षे पूर्ण झाल्यानंतर संपूर्ण गुंतवणूक रक्कम परत मिळते.

इतर पर्यायांशी तुलना

पोस्ट ऑफिस MIS इतर सुरक्षित गुंतवणूक पर्यायांच्या तुलनेत अनेकदा फायदेशीर ठरते:

• बँक सावधी ठेवी: बँकांच्या सावधी ठेवींपेक्षा साधारणपणे जास्त व्याजदर.
• सार्वजनिक भविष्य निर्वाह निधी (PPF): PPF मध्ये व्याज वार्षिक जमा होते, तर MIS मध्ये दरमहिना मिळते.
• सीनियर सिटिझन सेव्हिंग स्कीम (SCSS): SCSS केवळ ज्येष्ठ नागरिकांसाठी असते, तर MIS सर्वांसाठी उपलब्ध आहे.

योजनेचे फायदे आणि मर्यादा

फायदे:

• सुरक्षित आणि विश्वासार्ह गुंतवणूक
• आकर्षक व्याजदर
• नियमित मासिक उत्पन्न
• सोपी गुंतवणूक प्रक्रिया
• देशभरातील सर्व पोस्ट ऑफिसमध्ये उपलब्ध

मर्यादा:

• मर्यादित गुंतवणूक रक्कम
• महागाई वाढल्यास व्याजदर अपुरा पडू शकतो
• कर फायदे मर्यादित
• 5 वर्षे पैसे बांधून ठेवावे लागतात

वाचकांनी कृपया लक्षात घ्यावे की वरील माहिती सार्वजनिक स्रोतांवरून संकलित केलेली आहे. गुंतवणूक करण्यापूर्वी, जवळच्या पोस्ट ऑफिसमध्ये जाऊन अद्ययावत नियम, अटी आणि व्याजदराची पडताळणी करणे आवश्यक आहे.

व्याजदर आणि नियम वेळोवेळी बदलू शकतात. आपली गुंतवणूक निर्णय घेण्यापूर्वी वित्तीय सल्लागारांशी किंवा अधिकृत पोस्ट ऑफिस कर्मचाऱ्यांशी संपर्क साधावा. या लेखातील माहिती फक्त शैक्षणिक हेतूने दिलेली आहे, आणि ती पूर्ण अभ्यासानंतरच निर्णय घ्यावा.