Heavy Rainfall महाराष्ट्राच्या विविध भागांमध्ये गेल्या २४ तासांत मान्सूनपूर्व पावसाने (Pre-Monsoon Showers) जोरदार हजेरी लावली आहे. सोलापूर, बेळगाव, कोल्हापूर, अहिल्यानगर (नगर), आणि नाशिकच्या काही भागांत मुसळधार पावसाची नोंद झाली आहे. या मान्सूनपूर्व पावसामुळे राज्यातील तापमानात लक्षणीय घट झाली असून, नागरिकांना उकाड्यापासून दिलासा मिळाला आहे. विशेषतः राज्यात काही आठवड्यांपासून असलेल्या कमालीच्या उष्णतेमधून नागरिकांना या पावसामुळे थोडी सुटका मिळाली आहे.

गेल्या २४ तासांतील पावसाचा तपशील

गेल्या २४ तासांत राज्यात विविध ठिकाणी पावसाच्या नोंदी झाल्या आहेत:

• मुसळधार पाऊस (Heavy Rainfall): सोलापूरच्या काही भागांमध्ये, बेळगावकडे, कोल्हापूरच्या भागांमध्ये, अहिल्यानगर (नगर), आणि नाशिकच्या काही भागांमध्ये मुसळधार पावसाची नोंद झाली.
• मध्यम स्वरुपाचा पाऊस (Moderate Rainfall): नाशिक, धुळे, नंदुरबारचे भाग, पुणे, सातारा, सांगली, कोल्हापूरचे राहिलेले भाग, सोलापूरचे बरेचसे भाग, धाराशिव, लातूर तसेच छत्रपती संभाजीनगर, अमरावती, नागपूर, वर्धा, चंद्रपूर, गडचिरोली या ठिकाणी चांगल्या मध्यम स्वरूपाच्या पावसाची नोंद झाली आहे.
• हलका पाऊस (Light Showers): ठाणे, पालघर, रायगड, रत्नागिरी, सिंधुदुर्ग पासून गोव्यापर्यंत हलक्या पावसाच्या नोंदी झालेल्या आहेत.

तापमानात घट आणि पावसाची कारणमीमांसा

या अवकाळी पावसामुळे राज्यातील तापमान सरासरीच्या तुलनेत बरेच खाली आले आहे. राज्यात सर्वाधिक तापमान चंद्रपूर येथे ४१.२ अंश सेल्सियस आणि त्याखालोखाल वर्धा येथे ४० अंश सेल्सियस नोंदवले गेले. सामान्यतः मान्सूनपूर्व पाऊस दक्षिण भारतात सक्रिय असतो, मात्र यंदा राज्याच्या बऱ्याच भागांमध्ये तो बरसत आहे.

या असामान्य पावसामागील कारणांमध्ये बंगालच्या उपसागरातून (Bay of Bengal) आणि अरबी समुद्रावरून (Arabian Sea) येणारे बाष्पयुक्त वारे महत्त्वाची भूमिका बजावत आहेत. हे बाष्पयुक्त वारे राज्यात पावसासाठी पोषक वातावरण तयार करत आहेत. अनेक ठिकाणी ढगाळ हवामान (Cloudy Weather) असून मेघगर्जनेसह पावसाच्या सरी (Thunderstorms) कोसळत आहेत.

सध्याची पावसाची स्थिती आणि ढगांची निर्मिती

राज्यात सध्या पावसाचे ढग सक्रिय असून, दुपारपासूनच अनेक ठिकाणी पाऊस पडत आहे. नाशिक पासून ते पुणे, सातारा, सांगली, कोल्हापूरच्या घाटमाथ्यावर बऱ्यापैकी चांगला पाऊस झाला आहे. हेच ढग पश्चिमेकडे सरकून ठाणे, पालघर, रायगड, रत्नागिरी, सिंधुदुर्गच्या पूर्वेकडील भागांमध्ये पाऊस देत आहेत.

लातूर आणि धाराशिवच्या काही भागांमध्येही दुपारी पाऊस झाला आहे. सध्या नांदेडच्या दक्षिण भागात, जालना, परभणीच्या भागांमध्ये नवीन ढगनिर्मिती (New Cloud Formation) दिसून येत आहे. धुळ्याच्या काही भागांमध्ये, जळगावच्या आणि नंदुरबारच्या भागांमध्ये नवीन ढग तयार होत आहेत. अकोला, अमरावतीकडे आणि यवतमाळकडे सुद्धा नवीन ढगनिर्मिती दिसत आहे, ज्यामुळे या ठिकाणी पाऊस पडण्याची शक्यता आहे.

विशिष्ट भागांतील पावसाचा अंदाज

हवामान विभागाच्या अंदाजानुसार, साधारणतः धुळे, जामनेर, पारनेर (अहमदनगर जिल्हा), परतूरच्या आसपास पावसाची शक्यता आहे. पारोळा, अमळनेर, मालेगाव-नांदगावचा अतिपूर्वेकडील भाग आणि त्याला लागून असलेल्या चाळीसगावमध्ये थोडाफार पावसाचा अंदाज आहे. साताऱ्याच्या खटाव-कोरेगावच्या एखाद्या दुसऱ्या भागांमध्ये हलका पाऊस अपेक्षित आहे.

नांदेडचे दक्षिणेकडील भाग, उदगीरच्या आसपास गडगडाटासह पावसाची शक्यता आहे. परभणी जिल्ह्यात जिंतूर, सेलूच्या आसपास, तसेच मंठा आणि परतूरच्या आसपास रात्री पावसाचा अंदाज आहे. अकोल्यातील अकोटच्या आसपास पावसाचे ढग असून, एखाद्या ठिकाणी हलकी गारपीट (Hail) होऊ शकते. अकोला-अमरावतीच्या सीमावर्ती भागांमध्ये जोरदार पावसाचा अंदाज आहे, तर चिखलीकडे (बुलढाणा जिल्हा) रात्री पाऊस होण्याची शक्यता आहे.

आज रात्री आणि उद्या सकाळचा पावसाचा अंदाज

आज रात्री आणि उद्या सकाळपर्यंत नाशिकच्या काही भागांत, नंदुरबार, जळगाव, अहिल्यानगर (नगर) येथे पावसाचा अंदाज आहे. ठाणे, पालघर, रायगड, रत्नागिरी, सिंधुदुर्ग पासून गोव्यापर्यंत (Konkan Region) काही ठिकाणी पावसाच्या नोंदी होतील, विशेषतः घाटाकडील आणि पूर्वेकडील तालुक्यांमध्ये. साताऱ्यात आणि सांगलीत एखाद्या दुसऱ्या ठिकाणी हलका पाऊस अपेक्षित आहे.

लातूर, नांदेड तसेच परभणी, हिंगोली, जालना, वाशिम, बुलढाण्याचे काही भाग, अकोला, अमरावती, वर्धा, यवतमाळच्या काही भागांत, नागपूरच्या काही भागांमध्ये रात्री पाऊस होण्याची शक्यता दिसत आहे.

उद्याचा सविस्तर पावसाचा अंदाज

उद्या राज्यात विविध ठिकाणी पावसाचा अंदाज पुढीलप्रमाणे आहे:

• मध्यम ते मुसळधार पाऊस: नाशिक, अहिल्यानगर (नगर), पुणे, सातारा, सांगली, कोल्हापूरच्या काही भागांमध्ये मध्यम ते मुसळधार पावसाच्या सरी (Moderate to Heavy Rain) अपेक्षित आहेत. एखाद्या दुसऱ्या ठिकाणी हलकी गारपीटही (Hailstorm) होऊ शकते.
• गडगडाटासह पाऊस: ठाणे, पालघरचे पूर्व भाग, रायगड, रत्नागिरी, सिंधुदुर्गचे पूर्व भाग, गोव्याचे पूर्व भाग, बेळगाव, विजापूर, सांगलीचा राहिलेला भाग, सोलापूर येथे गडगडाटासह पावसाची शक्यता आहे.
• मध्यम ते जोरदार पाऊस: धुळे, नंदुरबार, छत्रपती संभाजीनगरच्या काही भागांत मेघगर्जनेसह मध्यम तर काही ठिकाणी जोरदार पाऊस राहील, पण त्याची व्याप्ती कमी असू शकते.
• हलका पाऊस: बीड, जालना, परभणी, धाराशिव, लातूर, हिंगोली, नांदेड या ठिकाणी एखाद्या दुसऱ्या ठिकाणी गडगडाटासह हलका पाऊस (Light Rain with Thunder) होईल.
• किनारपट्टी: मुंबई, ठाणे, पालघर, रायगड, रत्नागिरी, सिंधुदुर्ग किनारपट्टीच्या भागांमध्ये एखाद्या ठिकाणी हलका गडगडाट किंवा पाऊस होऊ शकतो.
• पूर्व विदर्भ: बुलढाणा, अकोला, अमरावती, यवतमाळकडे सुद्धा विखुरलेल्या स्वरूपात हलका गडगडाट अपेक्षित आहे. पूर्व विदर्भात (East Vidarbha) नागपूर, भंडारा, गोंदिया, गडचिरोली, चंद्रपूर, वर्धा या ठिकाणी स्थानिक ढग तयार झाले तरच थोडा पाऊस होईल, अन्यथा विशेष अंदाज नाही.

शेतकऱ्यांसाठी हा मान्सूनपूर्व पाऊस फायदेशीर ठरू शकतो, कारण याचा फायदा खरीप हंगामाच्या पेरणीपूर्व जमिनीच्या तयारीसाठी होऊ शकतो. तथापि, काही ठिकाणी गारपीट किंवा मुसळधार पावसामुळे फळपिकांचे नुकसान होण्याची शक्यता असल्याने, शेतकऱ्यांनी यासंदर्भात सतर्कता बाळगणे आवश्यक आहे.